Japończycy kochają kwiaty wiśni. Za ich piękno, delikatność i ulotność. Każdej wiosny cała Japonia czeka na moment, gdy wiśnie rozkwitną. Kiedy to następuje, tłumy Japończyków ruszają, by cieszyć się ich pięknem. Zwyczaj ten, zwany „hanami” (hana – kwiat, mi – oglądać), praktykowany jest w Japonii o setek lat. Źródła historyczne wskazują, że już w epoce Nara (VIII w) Japończycy organizowali spotkania, w czasie których zajmowali się oglądaniem kwiatów i układaniem poezji. W okresie Heian (VIII – XII w) słowo „hanami” zaczęło odnosić się do oglądania kwiatów wiśni japońskiej – sakura. Współcześnie to właśnie podziwianie wiśni cieszy się największą popularnością, chociaż istnieje także zwyczaj oglądania kwiatów japońskiej śliwy – ume, które kwitną nieco wcześniej.
Wiśniowa prognoza pogody
Kwiaty wiśni rozkwitają w różnych częściach Japonii w rożnym czasie. Najwcześniej kwitną na wysuniętej na południe wyspie Okinawa. Tam kwitnienie wiśni może rozpocząć się już w lutym. Następnie „front” kwitnących wiśni przemieszcza się z południa na północ. Najpóźniej, bo dopiero w maju, wiśnie zakwitają na Hokkaido. Dla większości położonych na Honshu dużych miast, okres kwitnienia wiśni przypada na przełom marca i kwietnia.
Mimo, że z grubsza wiadomo, kiedy wiśnie zakwitną, to w każdym roku wygląda to trochę inaczej. Cieplejsza lub chłodniejsza wiosna czy opady mogą spowodować, że wiśnie zakwitną szybciej lub później niż zwyczaj.
Okres kwitnienia wiśni nie jest długi. Początek hanami ogłasza się w momencie, gdy otwierają się pierwsze kwiaty (kaika), po około tygodniu kwiaty rozkwitają w pełni (mankai), aby po kolejnym tygodniu przekwitnąć. Całość trwa więc z grubsza 2 tygodnie. Co więcej, kwiaty są bardzo delikatne, więc załamanie pogody – gwałtowny spadek temperatury, deszcze lub wiatry mogą spowodować, że kwiaty opadną i hanami skończy się praktycznie z dnia na dzień.
Z tego powodu japońska telewizja śledzi sprawy na bieżąco, informując podczas prognozy pogody, kiedy przewidywane są rozpoczęcie i kulminacja sezonu kwitnienia wiśni. Okres hanami jest wyczekiwany, często pojawia się w rozmowach, znajomi robią plany na wspólne oglądanie kwiatów.
Jeśli chcecie trafić w Japonii na okres kwitnienia wiśni, to warto upewnić się wcześniej, na kiedy przypada on w danej części kraju. Równocześnie trzeba brać pod uwagę, że panuje wtedy wzmożony ruch turystyczny, a ceny hoteli rosną. Zobacz także: Kiedy najlepiej polecieć do Japonii?
Gdzie odbywa się hanami?
Wiśnie są w Japonii bardzo popularnymi drzewami. Sadzi się je w parkach, na brzegach rzek, wokół świątyń. W internecie łatwo znaleźć listy miejsc, szczególnie atrakcyjnych pod względem liczby kwitnących drzew. Ma to spore znaczenie, bo chociaż jedna wiśnia jest bez wątpienia piękna, to nie może się równać morzu białych kwiatów w parku, w którym na raz zakwitło kilkadziesiąt lub kilkaset drzew. W wielu parkach czy świątyniach organizuje się wieczorne oglądanie kwiatów (yozakura). Drzewa zostają podświetlone specjalnymi latarniami, które tworzą prawdziwie magiczną atmosferę. Dodatkowymi atrakcjami mogą być stragany z jedzeniem czy muzyka.
Naturalnie, jak to w Japonii, ludzi jest więcej niż miejsca, więc w czasie hanami najciekawsze punkty miasta bywają bardzo zatłoczone. Należy się spodziewać kolejek – nie rzadko będziemy musimy postać, aby wejść do parku czy dostać do odjeżdżającego z najbliższej stacji pociągu. Jedynym rozwiązaniem, poza udaniem się w miejsca mniej popularne, jest zorganizowanie hanami w tygodniu, zamiast w weekend.
Jak obchodzi się hanami?
Siadasz na trawie. Nad Tobą splatają się okwiecone gałęzie drzewa. Bierzesz głęboki oddech, żeby w ciszy i spokoju rozkoszować się pięknem otaczającej Cię przyrody… No, nie do końca. W zasadzie, to w ogóle nie. Chociaż hanami to bez wątpienia święto oglądania kwiatów, tak naprawdę chodzi o to, żeby się dobrze bawić. I dużo wypić.
Japończycy organizują hanami zwykle w grupach rodzinnych lub koleżeńskich, często ze znajomymi ze szkoły lub pracy. Jest to impreza zbliżona do naszego wyobrażenia o pikniku. Siedzi się na pod drzewami, je przygotowane wcześniej przekąski, pije alkohol. Czasem w tle gra muzyka lub śpiewają sami imprezowicze. Do tego, ponieważ w parkach zbiera się naprawdę dużo ludzi, nie można liczyć na prywatność, jest za to głośno i wesoło.
Charakterystyczne dla hanami są duże, niebieskie płachty, używane zamiast koca piknikowego. To na nich siadają wszyscy uczestnicy imprezy. Często płachtę rozkłada się znacznie wcześniej, aby zająć miejsce dla swojej grupy, jeszcze zanim spotkanie się rozpocznie. Jeśli jakaś płachta leży pusta, to raczej nie została porzucona, ale ktoś zostawił ją aby zarezerwować sobie przestrzeń. Jak wspomniałam, w popularnych miejscach potrafią zebrać się prawdziwe tłumy, więc takie planowanie na zapas ma dużo sensu. Podobno, żeby dostać dobre miejsce w najbardziej obleganych parkach, trzeba je zająć z rana lub nawet dzień wcześniej.
Mimo, że hanami jest ogromnie popularnym zwyczajem, to nie wszędzie można je organizować. Sakury sadzi się między innymi na kampusach uniwersyteckich i terenach szkół – kwitnące wiśnie są nieodłącznym elementem rozpoczęcia roku szkolnego (w Japonii nowy rok szkolny rozpoczyna się w kwietniu) – a także na terenach świątynnych. W takich miejscach lepiej sprawdzić, czy piknikowanie nie jest zabronione.
Sakurowe specjały
Hanami to przede wszystkim jedzenie i picie. Słynne japońskie przysłowie mówi „Hana yori dango”, czyli „Słodycze ponad kwiaty”. Chociaż kwitnąca sakura jest głównym powodem spotkania, to szybko schodzi na drugi plan, ustępując miejsca bardziej przyziemnym przyjemnościom. W czasie hanami jada się właściwie wszystko, co łatwo zapakować i zjeść w plenerze. Szczególnie popularne są specjalne, kojarzące się z hanami słodycze. „O-hanami dango”, to trójkolorowe, słodkie kulki z mąki ryżowej. „Sakura mochi”, to ciastka ryżowe z nadzieniem z czerwonej fasoli otoczone liściem sakury.
Wraz ze zbliżającym się okresem hanami, w sklepach pojawia się mnóstwo produktów o smaku wiśni lub w nawiązujących do kwiatów wiśni opakowaniach. Także zachodnie korporacje robią wszystko, aby wykorzystać ten moment. Różowe KitKaty, różowa kawa w Starbucksie, różowa CocaCola – to tylko niektóre przykłady. Także wiele alkoholi w okresie hanami sprzedaje się w ich specjalnej „sakurowej” wersji. Picie alkoholu jest zresztą nieodłącznym elementem hanami. Co ciekawe, w Japonii nie ma prawa, które zabraniałoby spożywania napojów alkoholowych w miejscach publicznych. W czasie hanami Japończycy skwapliwie korzystają z tej możliwości.
Piknik pod kwiatami wiśni
Hanami, chociaż może odbiegać nieco od naszych romantycznych wyobrażeń, jest głęboko zakorzenione w kulturze Japonii. Piękno rozkwitających drzew wiśni jest niezaprzeczalne, a szybkość przekwitania powoduje, że docenia się je wielokrotnie bardziej. To właśnie ulotne piękno wiśni zafascynowało Japończyków przed wiekami i do dziś podbija ich serca. Wspólne ucztowanie pod kwiatami wiśni, wśród bardziej zrelaksowanych niż zwykle Japończyków, jest bez wątpienia bardzo pozytywnym doświadczeniem. Równocześnie pozwala zanurzyć się na chwilę w prawdziwej, żywej kulturze Japonii.