A więc, stało się. Po długiej podróży wysiadłeś z samolotu, przeszedłeś przez odprawę paszportową i możesz wyruszyć na podbój Japonii. W dłoni ściskasz swój JR Pass… Właśnie, JR Pass – to znaczy co?
JR Pass – co to takiego?
JR Pass (Japan Rail Pass) to bilet czasowy uprawniający do przejazdów pociągami firmy JR. Uprawnieni do jego zakupu są wyłącznie obcokrajowcy przebywający w Japonii na wizie turystycznej. Nie kupią go więc ani sami Japończycy ani osoby, które w Japonii mieszkają na stałe. Założeniem biletu jest umożliwienie turystom z zagranicy szybkiego i wygodnego przemieszczania się po Japonii.
Z JR Passem możemy bez dodatkowych opłat poruszać się prawie wszystkimi pociągami firmy JR. Od superszybkich pociągów shinkansen, przez ekspresy i pociągi pośpieszne, aż po osobowe. W ofercie są także niektóre autobusy a nawet promy. JR Pass pozwala także na dokonanie darmowej rezerwacji miejsc na tych trasach, na których jest ona możliwa.
Bilet można kupić na 7, 14 i 21 dni. W tym czasie możemy jeździć ile tylko mamy ochotę, jest to więc oferta z gatunku „all you can… ride”. Bilet kupujemy raz, a potem hulaj dusza, wszystkie linie JR stoją przed nami otworem. Nie musimy martwić się ani o rosnące z każdym dniem koszty podróżowania ani o to jaki bilet potrzebny nam będzie na danej trasie.
Więcej informacji na temat poruszania się pociągami po Japonii znajduje się w poście Pociągi w Japonii – krótka instrukcja obsługi
Gdzie kupić JR Pass i ile to kosztuje?
Zakup JR Passa wymaga trochę planowania. Do niedawna jednym sposobem na kupienie biletu, było zamówienie go jeszcze przed przyjazdem do Japonii. W większości krajów europejskich, w tym w Polsce, jest kilka firm-pośredników u których można dokonać zakupu. Firmy te sprzedają nie sam JR Pass, ale voucher (exchange order), który potem bezpłatnie wymienimy na bilet w Japonii. Voucher odbierzemy osobiście, albo zostanie nam wysłany pocztą lub kurierem.
Na szczęście, linie JR odeszły od tego nieco średniowiecznego sposobu i w 2019 roku uruchomiły możliwość rezerwacji przez internet: Rezerwacja JR Pass. Aby dokonać zakupu konieczne jest posiadanie karty kredytowej, według informacji na stronie, karta musi być wystawiona na nazwisko zamawiającego. Osoba kupująca może zamówić bilet dla siebie i do 6 podróżujących z nią osób. Co ciekawe, możliwość dokonywania zakupu na stronie jest ograniczona czasowo. System działa jedynie między 4 rano o 11:30 wieczorem czasu japońskiego. Cóż, w kraju, w którym nawet bankomaty potrzebują nocnej przerwy, chyba nie należy się dziwić… Rezerwacja przez internet wymaga odebrania „biletu właściwego” z punkcie JR już po przylocie. Dodatkowym plusem tego rozwiązania jest możliwość rezerwacji miejscówek na nasze przejazdy przez internet.
Od października 2023 JR Pass sprzedawany jest po nowej, wyższej cenie:
| Ilość dni | Normalny (nowa cena – od 10.2023) | Pierwsza klasa (Green Car) (nowa cena – od 10.2023) |
| 7 dni | 50,000 YEN / około 1450 zł | 70,000 YEN / około 2000 zł |
| 14 dni | 80,000 YEN /około 2300 zł | 111,000 YEN / około 3200 zł |
| 21 dni | 100,000 YEN/ około 3000 zł | 140,000 YEN / około 4100 zł |
Dzieci do lat 11 korzystają z 50% zniżki. Ceny w złotówkach wahają się w zależności od kursu, podane kwoty to wartość przybliżona.
Kupując JR Pass u pośrednika warto sprawdzić, czy cena którą płacimy jest zgodna z bieżącym kursem. Dobrze także potwierdzić wysokość opłat manipulacyjnych oraz ewentualnego kosztu przesyłki. Zakupu JR Passa w ten sposób lepiej dokonać zawczasu, szczególnie, jeśli jako sposób doręczenia planujemy wybrać kuriera lub pocztę.
Planując zakup, należy pamiętać, że voucher jest ważny przez 3 miesiące od daty zakupu i tylko w tym czasie jest wymienialny na bilet.
Czy to się opłaca?
Do niedawna powiedziałabym: na dłuższych trasach zdecydowanie tak! Niestety, wraz z drastyczną podwyżką cen JR Pass, która nastąpiła w październiku 2023 roku, opłacalność tego rozwiązania znalazła się pod dużym znakiem zapytania.
Jeżdżenie po Japonii pociągami, a szczególnie szybką koleją shinkansen, nie jest tanie. Dla przykładu, sam przejazd shinkansenem na trasie Tokyo-Kyoto i z powrotem to koszt rzędu 26,640 YEN czyli około 750 zł. Zdarzyło mi się lecieć na tej trasie samolotem, zamiast jechać pociągiem, bo zwyczajnie było taniej. Jednak obecnie koszt JR Pass na 7 dni to w najtańszej wersji ponad dwa razy tyle – żeby „wyjeździć” kwotę wydaną na bilet trzeba się więc nieco nagimnastykować.
Jeśli plan waszej podróży zakłada przemieszczanie się między głównymi ośrodkami Japonii i planujecie spędzać w danej lokacji nie więcej niż 1-2 dni, to JR Pass może się opłacić. Dodatkowo, mając JR Pass możemy przemieszczać się shinkansenami także na mniejsze odległości (np Osaka-Kyoto czy Osaka-Himeji) co w przypadku zwykłych biletów zupełnie by się nie opłacało. Zyskujemy w ten sposób dużo czasu, który możemy spędzić ciesząc się Japonia. Dodatkowo, JR Pass jest zwyczajnie wygodny, bo o bilety lub doładowanie kart prepaid po prostu nie musimy się martwić. Nie zmienia to faktu, że po podwyżkach, opłacalność JR Pass jest wysoce wątpliwa.
Co więcej, jeśli planujemy pobyt tylko w jednym rejonie Japonii, na przykład tylko w okolicach Tokyo, to nie mamy szans wyjeździć wartości JR Passa. Bilety jednorazowe na pociągi lokalne to koszt rzędu 5-10 zł. Aby zakup JR Pass nam się zwrócił musielibyśmy spędzać całe nasze dni w pociągach.
Wyszło Ci, że jednak nie warto? W takim razie mamy dla Ciebie garść informacji o tym, jak jeździć taniej shinkansenem korzystając w biletów jednorazowych.
Dodatkowe zniżki
Na pocieszenie osoby, które zakupiły JR Pass, mogą korzystać ze zniżek na bilety do znanych zabytków i innych promocji przygotowanych przez japońską kolej. Zniżki sięgają 10-20% co w praktyce oznacza, że na każdej promocji zaoszczędzimy kilkadziesiąt do kilkuset yenów (kilka złotych). Oferta na pewno będzie się zmieniać, ale dla przykładu, odwiedzając zamek Himeji możemy skorzystać z 20% zniżki na bilet, a więc zamiast 30 zł, zapłacimy za niego 24 zł. Odwiedzając punkt widokowy Shibuya Sky dostaniemy 10% zniżki w sklepiku z prezentami, a w Muzeum Koleii w Kyoto… limitowaną teczkę, ale tylko do wyczerpania zapasów. Specjalne oferty/zniżki przygotowały też niektóre hotele, ale na stronie podano, że aby poznać szczegóły, trzeba kontaktować się z nimi bezpośrednio. Jeśli interesuje Was jakie zniżki/promocje są obecnie dostępne, zerknijcie na ten link: Zniżki z JR Pass
Jak korzystać z JR Pass?
Jak wypominałam, w przypadku kupna JR Passa poza granicami Japonii, dostaniemy nie sam bilet a jedynie imienny voucher/rezerwację. Po przyjeździe do Japonii musimy udać się do punktu JR aby wymienić je na bilet. Wymagane jest okazanie paszportu z wizą turystyczną. W momencie wymiany biletu możemy też ustalić od jakiej daty ma być ważny. Nie musimy wcale aktywować go w dniu przyjazdu. Warto o tym pamiętać, bo opłacalność JR Passa jest widoczna przede wszystkim na długich trasach. Jeśli planujemy spędzić połowę naszego pobytu w jednej części Japonii, a dopiero potem przemieścić się do innego miasta, lepszym rozwiązaniem może być kupienie JR Passa tylko na tą część pobytu, w której planujemy robić długie trasy.
Bilet ważny jest przez odpowiednio 7, 14 lub 21 dni od wybranej daty. Nie ma znaczenia, czy pierwszą podróż odbędziemy o 6:00 rano czy o 21:00, bilet straci ważność o północy ostatniego dnia. Ogólna zasada mówi, że rozpoczęte podróże można dokończyć, nie musimy więc obawiać się mandatu, jeśli w ostatnim dniu ważności biletu, o północy, znajdziemy się na pokładzie pociągu. W niektórych przypadkach mogą obowiązywać dopłaty, więc planując taką podróż warto wcześniej skonsultować się w punkcie JR.
Do niedawna JR Passa nie dało się użyć z automatycznymi bramkami. Kiedy chcieliśmy wejść na peron po prostu pokazywało się go personelowi dworca. Okazuje się jednak, że i ta zasada uległa zmianie. Według strony JR od czerwca 2020 JR Pass stał się kompatybilny z bramkami. Ważne jest tylko by nie zapomnieć odebrać go po drugiej stronie. 😉
W teorii korzystając z JR Pass możemy zostać poproszeni o okazanie paszportu, ponieważ bilet jest imienny. W praktyce zdarza się to niezwykle rzadko.
Rezerwacja miejsc
W większości pociągów JR dostępne są miejsca nie objęte rezerwacją – jiyuseki (自由席), co oznacza, że możemy po prostu wsiąść i jechać. Jedynie wśród shinkansenów zdarzają się składy, w których we wszystkich wagonach wymagane są miejscówki. Poziom obłożenia pociągów jest różny, więc w rzadkich przypadkach może się zdarzyć, że wszystkie miejsca nie objęte rezerwacją są zajęte.
Jeśli planujemy podróż na większy dystans warto zarezerwować miejsca siedzące. Rezerwacja jest nieodpłatna i można jej dokonać w punkcie obsługi JR lub w służących do tego celu automatach. Jeśli zakupiliśmy JR Pass przez internet, to możemy zarezerwować miejscówki przez tą samą stronę.
Jeśli mamy ze sobą duży bagaż (szerokość + długość + wysokość mieszczą się między 160 a 250 centymetrów) i planujemy podróż shinkansenem na liniach Tokaido, Sanyo lub Kyushu to rezerwacja jest obowiązkowa. Taka rezerwacja obejmuje miejsce siedzące oraz przestrzeń na bagaż. Ponieważ miejsc, które posiadają przestrzeń bagażową jest niewiele, ważnym jest, aby taką rezerwację zrobić jak najwcześniej. Koniecznie należy zaznaczyć, że nie chodzi o rezerwację na samo miejsce, ale o podróż z bagażem.
Opłata za wniesienie na pokład pociągu bez wcześniejszej rezerwacji dużego bagażu to 1000 yenów (ok 30 zł). Dodatkowo, musimy pozwolić na umieszczenie go tam, gdzie to możliwe (czyli potencjalnie daleko od naszego miejsca siedzącego).
O czym warto pamiętać?
Nie wszystkie pociągi w Japonii to JR
Warto wiedzieć, że w Japonii funkcjonuje wiele firm zajmujących się przewozem kolejowym. Spotkałam się kiedyś ze stwierdzeniem, że „JR Pass pozwala na jeżdżenie wszystkimi pociągami”. Nic bardziej mylnego, istnieje mnóstwo innych firm. Jeśli chcemy w pełni wykorzystać nasz JR Pass musimy świadomie wybierać połączenia JR, mimo, że czasem wiąże się to z wyborem przejazdów mniej wygodnych. Bywa też, że zmuszeni okolicznościami będziemy musieli skorzystać z nie JR-owego środka transportu i zapłacić za bilet.
Nozomi i Mizuho – tylko za dopłatą!
Na dwa najszybsze pociągi – Nozomi (Tokkaido/Sanyo Shinkansen) i Mizuho (Sanyo/Kyushu Shinkansen) JR Pass nie obowiązuje. Możliwe jest jednak poruszanie się tymi pociągami za dodatkową opłatą. Konieczne jest jednak zakupienie dodatkowego biletu dostępnego w punktach sprzedaży biletów i niektórych automatach. Przykładowe ceny biletów umożliwiających poruszanie się Nozomi i Mizuho osobom, które zakupiły JR Pass:
| Trasa | Cena |
| Tokyo – Nagoya | 4,180 YEN/ około 125 zł |
| Tokyo – Kyoto | 4,960 YEN/ około 150 zł |
| Tokyo – Osaka | 4,960 YEN/ około 150 zł |
| Osaka – Hiroshima | 4,170 YEN/ około 125 zł |
| Osaka – Fukuoka | 4,960 YEN/ około 150 zł |
Cena jest taka sama dla JR Pass standardowego i Green Car, ale tylko posiadacze biletu Green Car mogą jechać pierwszą klasą. Pełna lista znajduje się tutaj: Dopłaty do Nozomi i Mizuho
Dodatkowo, istnieje kilka linii obsługiwanych przez JR, które także nie wchodzą w zakres JR Passa. Jest ich stosunkowo niewiele, ale jeśli masz wątpliwości najlepiej spytać obsługi dworca. Oficjalna strona JR Pass zawierająca między innymi pełną listę wyjątków znajduje się tu: Lista połączeń JR Pass
Pierwsza klasa czyli Green cars
Jak widać w tabelce z cenami, JR Pass można kupić także w wersji na Pierwsza klasę. W Japonii pierwsza klasa to tak zwane Green Cars. Charakteryzują się większymi fotelami, mniejszą ilością foteli w rzędzie i generalnie podwyższonym komfortem.
Ponieważ dla samych Japończyków stosunkowo droga, pierwsza klasa bywa zdecydowanie mniej zatłoczona. W przypadku wzmożonego ruchu może się okazać jedyną dostępną opcją. Warto wiedzieć, że jeśli zmuszeni okolicznościami zdecydujemy się pojechać Green Carem, mimo, że mamy „standardowy” JR Pass, to zapłacimy tylko za różnicę w cenie między biletami różnych klas a nie za całość biletu. Nie oznacza to jednak, że będzie tanio.
JR Pass jest nieprzekazywalny
JR Pass jest biletem imiennym. Zarówno voucher jak i sam bilet wystawiane są na konkretną osobę, w oparciu o typ wizy jaki znajduje się w jej paszporcie. Oznacza to, że nie można go odsprzedać, pożyczyć lub oddać. Obsługa kolei ma prawo w dowolnym momencie sprawdzić tożsamość osoby przemieszczającej się z wykorzystaniem JR Passa. Co ważne, nie ma możliwości ponownego wyrobienia zgubionego JR Pass, więc pilnujcie go jak oka w głowie.
Na podbój Japonii z JR Pass
JR Pass to świetna opcja dla turystów, którzy planują przejechać Japonię wzdłuż i wszerz. Jeśli wybierasz się do Japonii z planem zwiedzenia konkretnego regionu i nie planujesz przemieszczać się na duże dystanse, to raczej nie ma sensu go kupować. Z drugiej strony, jeśli marzy Ci się Tokyo, Osaka, Kyoto, Hiroshima, Fukuoka i pewnie jeszcze coś po drodze, a wszystko w jednej podróży, to nie ma co się zastanawiać. JR Pass jest właśnie dla Ciebie!
[POST ZAKTUALIZOWANY 10.2023]