Japoński kalendarz i nadchodzący koniec ery

Data w japońskim formacie na bilecie

Od kiedy w 1873 roku Japonia przyjęła kalendarz gregoriański, Japończycy zaczęli liczyć lata w systemie europejskim. W Japonii jest więc, jak i na całym świecie, rok 2019. Dodatkowo w Japonii używany jest kalendarz tradycyjny, oparty na okresach panowania cesarzy (erach). Zeszły rok był w Japonii równocześnie rokiem 2018 jak i 30 rokiem japońskiej ery Heisei. Co za tym idzie współcześni Japończycy używają obu systemów dat zamiennie, klasyczny kalendarz japoński jest często stosowany między innymi w urzędach, oficjalnych pismach oraz biznesie.

Klasyczny kalendarz japoński

Japonia przez wieki korzystała z wielu systemów liczenia lat, między innymi z chińskiego kalendarza lunarnego, czy rdzennie japońskiego kalendarza “Kouki”, używanego na przełomie XIX i XX wieku. Kouki liczył lata od panowania legendarnego pierwszego cesarza Jimmu (660 pne).

Współcześnie wykorzystuje się właściwie wyłącznie kalendarz gregoriański oraz Wareki, czyli wspomniany kalendarz oparty na erach panowania cesarzy. Wareki ma długą tradycję, wprowadzono go bowiem już w 7 wieku. Wzorowany jest na chińskim systemie liczenia daty od wstąpienia władcy na tron. Obecnie system funkcjonuje stosunkowo prosto – pierwszy rok panowania nowego cesarza to początek nowej ery. Tak więc rok 1989, czyli rok w którym obecnie panujący cesarz Akihito wstąpił na tron, to 1 rok ery Heisei, rok 2018 natomiast jest odpowiednio 30 rokiem ery Heisei. Wareki działa w ten sposób od ery Meiji kiedy to przyjęto, że czas panowania cesarza jest równy jego erze. Wcześniej cesarze mogli swobodnie zmieniać nazwę ery w czasie swojego panowania, na przykład w związku z istotnymi wydarzeniami lub ze względów magicznych, co dodatkowo komplikowało system.

Jak czytać japońskie daty?

Podróżując po Japonii często trafimy na daty zapisane w klasycznym kalendarzu. Dla przykładu, jeśli będziemy chcieli załatwić coś w urzędzie, to możemy zostać zapytani o datę urodzin w kalendarzu Wareki. Na szczęście na miejscu zwykle dostępne są tabele, które pomogą szybko zamienić rok urodzenia na japoński rok. Zdarza się też, że data zapisana w kalendarzu japońskim pojawi się na biletach wstępu do muzeów czy innych instytucji.

Jak więc czytać japońskie daty? Zwykle zapisuje się je w kolejności rok – miesiąc – dzień, a więc w kalendarzu gregoriańskim:

2018.12.1  (1 grudnia 2018 roku)

W Wareki natomiast data będzie wyglądała następująco:

30.12.1  (1 grudnia 30 roku)

Aby łatwo rozróżnić o rok której ery chodzi,  przed numerem dodaje się czasem pierwszą literę nazwy ery – H dla Heisei (平成), S dla Showa (昭和). Rok 2018 to więc H30.

 

Data w japońskim formacie na bilecie
Data w japońskim formacie na bilecie autobusowym – 17 października 27 roku

Tabela dat zachodnich i japońskich od ery Showa

Kalendarz gregoriański Era Rok Kalendarz gregoriański Era Rok
1926 Showa 1 1973 Showa 48
1927 Showa 2 1974 Showa 49
1928 Showa 3 1975 Showa 50
1929 Showa 4 1976 Showa 51
1930 Showa 5 1977 Showa 52
1931 Showa 6 1978 Showa 53
1932 Showa 7 1979 Showa 54
1933 Showa 8 1980 Showa 55
1934 Showa 9 1981 Showa 56
1935 Showa 10 1982 Showa 57
1936 Showa 11 1983 Showa 58
1937 Showa 12 1984 Showa 59
1938 Showa 13 1985 Showa 60
1939 Showa 14 1986 Showa 61
1940 Showa 15 1987 Showa 62
1941 Showa 16 1988 Showa 63
1942 Showa 17 1989 Showa
/Heisei
64/1
1943 Showa 18 1990 Heisei 2
1944 Showa 19 1991 Heisei 3
1945 Showa 20 1992 Heisei 4
1946 Showa 21 1993 Heisei 5
1947 Showa 22 1994 Heisei 6
1948 Showa 23 1995 Heisei 7
1949 Showa 24 1996 Heisei 8
1950 Showa 25 1997 Heisei 9
1951 Showa 26 1998 Heisei 10
1952 Showa 27 1999 Heisei 11
1953 Showa 28 2000 Heisei 12
1954 Showa 29 2001 Heisei 13
1955 Showa 30 2002 Heisei 14
1956 Showa 31 2003 Heisei 15
1957 Showa 32 2004 Heisei 16
1958 Showa 33 2005 Heisei 17
1959 Showa 34 2006 Heisei 18
1960 Showa 35 2007 Heisei 19
1961 Showa 36 2008 Heisei 20
1962 Showa 37 2009 Heisei 21
1963 Showa 38 2010 Heisei 22
1964 Showa 39 2011 Heisei 23
1965 Showa 40 2012 Heisei 24
1966 Showa 41 2013 Heisei 25
1967 Showa 42 2014 Heisei 26
1968 Showa 43 2015 Heisei 27
1969 Showa 44 2016 Heisei 28
1970 Showa 45 2017 Heisei 29
1971 Showa 46 2018 Heisei 30
1972 Showa 47 2019 Heisei/Reiwa 31/1

Era erze nierówna

Warto zwrócić uwagę, że mówiąc o historii Japonii często odnosimy się do okresów historycznych (jap. jidai) zwanych po polsku “okresami” , “epokami” lub “erami”.  Chodzi o określenia podobne do używanych w Europie “średniowiecza” czy “renesansu”. Może to być mylące z dwóch powodów –  po pierwsze, polskie słowo “era” pasuje zarówno do japońskiego słowa “jidai” (epoka historyczna) jak i do słowa “gengo” (era panowania cesarza, według której liczy się lata).

Po drugie tylko okresy historyczne określane jako “współczesność” pokrywają się z erami kalendarza (mówiąc “epoka Meiji” odnosimy się zarówno do okresu historycznego jak do ery panowania cesarza Meiji). Wcześniejsze okresy obejmują panowanie wielu cesarzy, dla przykładu “okres Nara” (lata 710-794)  zawiera w sobie 12 er kalendarzowych.

Okres historyczny Daty Opis
Jomon 10,000–300 pne Starożytność
Yayoi 300 pne – 300 ne
Kofun 300–538
Asuka 538–710 Okres klasyczny
Nara 710–794
Heian 794–1185
Kamakura 1185–1333 Średniowiecze
Kenmu Restoration 1333–1336
Muromachi 1336–1573
Azuchi–Momoyama 1573–1603
Edo 1603–1868 Nowoczesność
Meiji 1868–1912 Współczesność
Taisho 1912–1926
Showa 1926–1989
Heisei 1989–2019

Abdykacja cesarza

Japoński cesarz, jak wielu współczesnych monarchów, pełni głównie funkcje reprezentacyjne. Chociaż wypełnia szereg zadań związanych z życiem politycznym narodu, jak powoływanie premiera czy rozwiązywanie parlamentu, to są to czynności wykonywane symbolicznie  –  usankcjonowane uprzednio przez inne ciała polityczne. Jednym z głównych zadań głowy japońskiego państwa jest reprezentowanie go na arenie międzynarodowej – składanie kurtuazyjnych wizyt w innych krajach oraz przyjmowanie delegacji z zagranicy. Dodatkowo, jak głosi japońska konstytucja, stanowi “symbol kraju i jedności obywateli” .

Cesarz Akihito wstąpił na tron w 1989 roku, w 2019 przypadało więc 30lecie jego rządów. Już od 2010 roku pojawiały się przesłanki sugerujące nadchodzącą abdykację. Pierwsze kroki podjęto jednak dopiero w roku 2016, kiedy to 83 letni wówczas cesarz wystąpił w telewizji z orędziem, w którym podkreślał swój podeszły wiek i  zły stan zdrowia. Orędzie zostało zinterpretowane jako zapowiedź abdykacji. To z kolei wymusiło zmianę w prawie, jako, że nie przewidywało ono takiej możliwości. Uchwalona w 2017 jednorazowa ustawa umożliwiła rezygnację cesarza i przekazanie urzędu księciu Naruhito, starszemu z książąt. Nastąpiło to 30 kwietnia 2019. Była to pierwsza abdykacja japońskiej głowy państwa od ponad 200 lat.

Kalendarz Wareki na smartphonie
Kalendarz Wareki na smartphonie

Nowa era – nowa data

W związku ze zmianą cesarza w Japonii odbyły się rozmaite obchody i uroczystości. W lutym 2019 miał miejsce 30 jubileusz panowania cesarza Akihito, który w symboliczny sposób zamknął jego rządy. Oficjalne obchody związane z wstąpienie na tron nowego władcy miały miejsce w okresie Golden Week, czyli długiego wolnego tygodnia na przełomie kwietnia i maja 2019.

Tradycyjnie, nazwa kolejnej ery była ujawniana dopiero w momencie śmierci panującego cesarza i przejęcia władzy przez jego następcę. Termin takiej zmiany był naturalnie nie do przewidzenia. Ponieważ tym razem przekazanie władzy było zaplanowane, to ustalono, że pierwszym dniem nowej ery zostanie 1 maja 2019. Oznacza to, że rok 2019 był równocześnie 31 rokiem ery Heisei (do 30 kwietnia) oraz 1 rokiem nowej ery (od 1 maja do 31 grudnia). Rok 2020 już w pełni należy do nowej ery. Pozwoliło to Japończykom przygotować się zawczasu na nadchodzące zmiany.  Nazwa nowej ery – Reiwa – została podana do wiadomości publicznej 1 kwietnia 2019.

Koniec ery

Abdykacja cesarza Akihito, była dla Japonii końcem pewnej ery. Dosłownie i w przenośni. Jedną z japońskich tradycji noworocznych jest zamykanie niedokończonych spraw przed końcem starego roku, łatwo się domyślić, że koniec ery traktowany jest z podobną, ale jeszcze większą powagą. Japońskie media przeprowadziły podsumowania, robiąc przegląd ważnych wydarzeń oraz ciekawostek z ostatnich 30 lat.

Pojawiły się też głosy podkreślające, że jest to okazja, aby zrezygnować ze starych zwyczajów i otworzyć na to co nowoczesne. Przykładem może być nawoływanie do porzucenia zwyczaju wysyłania noworocznych pocztówek – nengajou. Kiedyś niezmienienie popularne wysyłane pocztą noworoczne kartki z życzeniami w ostatnich latach traciły na popularności a ich miejsce zajęły życzenia wysyłane z komórek lub przez sieci społecznościowe. Mówi się, że “przełom epok” jest doskonałym momentem aby odłożyć je do lamusa. Przy okazji pojawiają się też głosy, sugerujące, że może warto zrezygnować ze skomplikowanego i używanego wyłącznie w Japonii drugiego kalendarza –  na taką decyzję Japonia nie jest jednak jest jeszcze gotowa.


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *